De FAN aanpak ontstond tijdens een grootschalige experiment met netwerken van Nederlandse boeren in de veehouderij. Ik werd gevraagd om bij te dragen aan dit experiment omdat ik in mijn proefschrift een visie op levende netwerken had ontwikkeld. Ik vond het heel mooi toen ik werd gevraagd: "We hebben hier vijftig netwerken met boeren, weet jij hoe we daar levende netwerken van kunnen maken?" Gemakkelijk was dat echter niet. We kwamen er achter dat de netwerk­begeleiders, zo’n 35 onderzoekers van Wageningen Universiteit en Research, niet uit de voeten konden met wat zij hadden geleerd over projectmanagement.

Gelukkig volgden zij meestal gewoon hun intuïtie. Ik heb intervisiebijeenkomsten geïntroduceerd voor de begeleiders om met hen te achterhalen wat ze eigenlijk deden. Wat was behulpzaam en wat niet? Ze vonden het erg moeilijk om zich te herinneren wat zij zelf hadden gedaan om het netwerk goed te laten lopen. Ze werkten intuïtief en zonder daar bij stil te staan. Zulke momenten verdwenen uit hun bewustzijn, zoals dromen die je de volgende ochtend niet meer na kunt vertellen.

De intervisiegesprekken waren heel nuttig om na te gaan wat ze eigenlijk had gedaan om een verschil te maken. Vaak was dat precies wat nodig was, maar zonder dat zij zich daarvan bewust waren. Het liep echter niet altijd zo soepel. Dan bleek dat zij een beperkt repertoire van interventies tot hun beschikking hadden, die zij ook toepasten in situaties waarin dat niet paste.

Mijn collega's en ik hebben een gereedschapskist ontwikkeld met modellen die netwerkers inzicht en taal verschaffen om te bespreken wat er echt toe doet in een netwerkproces. Na drie en een half jaar en 120 netwerken hadden we veel gedocumenteerde ervaring ter illustratie van het gereedschap. We ontdekten dat het van cruciaal belang is dat er op zijn minst iemand in het netwerk is met de positie en de vaardigheden om te doen wat nodig is om het netwerk goed te laten functioneren, of hij/zij daar nou een mandaat voor heeft of niet. Dit is wat wij de 'vrije actor’ noemen, en daaraan is de naam van de benadering ontleend.

Het experiment was succesvol en de aanpak van het faciliteren van innovatieve ondernemersnet­werken werd mainstream in de agrarische sector. Het gereedschap vond zijn weg in cursussen bij Wageningen Academy Werken met Netwerken) en MDF in Ede (Alliance and Network Management).

Lees verder…

Vrije actoren

Instrumenten

Netwerken met vrije actoren (publicatie WUR, in pdf)

Netwerkgereedschap voor vrije actoren (publicatie WUR, in pdf)